Upadłość konsumencka – co musisz o niej wiedzieć?

Czym jest upadłość konsumencka? Kiedy można ją ogłosić i jakie daje korzyści?

Upadłość konsumencka to konstrukt powstały w 2009 roku w polskim prawie upadłościowym, który umożliwia redukcję lub umorzenie zobowiązań osoby fizycznej nieprowadzącej działalności gospodarczej w przypadku zaistnienia niezawinionej niewypłacalności. Innymi słowy, osoba mająca zaciągnięty kredyt, którego nie jest w stanie spłacić, bo np. uległa wypadkowi lub straciła pracę i nie może jej odzyskać, może ogłosić upadłość i dzięki temu tak pokierować swoim majątkiem, by móc w przyszłości zacząć normalnie funkcjonować. Chodzi tu przede wszystkim o to, by doprowadzić ostatecznie do oddłużenia konsumenta celem przywrócenia mu zdolności do normalnego funkcjonowania w społeczeństwie (czyli np. licytacja mieszkania dłużnika nie oznacza, że zostanie on pozbawiony dachu nad głową – syndyk zostawia mu pieniądze na pokrycie kosztów wynajęcia mieszkania na najbliższe dwa lata).

Po co ogłaszać upadłość konsumencką?

Po to, by móc wyrwać się ze spirali długów i zacząć normalnie żyć i funkcjonować. Po ogłoszeniu upadłości zatrzymane zostają naliczanie odsetek i działania komornicze. Sprzedażą majątku dłużnika zajmuje się syndyk, który jednak nie może sprzedać wszystkiego – musi zostawić dłużnikowi zabezpieczenie (np. pieniądze na wynajem mieszkania). Ustalony zostaje również plan spłat zadłużenia (które pozostanie po sprzedaży majątku dłużnika). Jeśli dłużnik będzie się należycie wywiązywał ze spłat, po 3 latach pozostała część zadłużenia może zostać umorzona.

Co bardzo ważne, poprawa sytuacji dłużnika nie powoduje zmian w naliczaniu spłat wobec wierzycieli. Innymi słowy, jeśli dłużnik znajdzie pracę i zacznie odnosić w niej sukcesy, będzie spłacał zadłużenie jak dotychczas (uniknie zatem sytuacji, że dodatkowe pieniądze z podwyżki i tak zostaną mu zabrane). Chodzi przede wszystkim o to, by człowiek stanął na nogi i zacząć żyć o własnych siłach (a nie jedynie po to, by spłacić długi).

Jak ogłosić upadłość konsumencką?

Aby ogłosić upadłość, należy złożyć specjalny wniosek. Wpadnięcie w spiralę zadłużenia to problem coraz większej liczby osób w naszym kraju. Ministerstwo Sprawiedliwości opracowało przepisy o upadłości konsumenckiej, które stały się od 24 marca 2020 roku obowiązującym prawem. Od tej daty weszły w życie przepisy znowelizowanego Prawa upadłościowego określające korzystniejsze dla obywateli zasady upadłości konsumenckiej. Teraz, aby ogłosić upadłość konsumencką konieczne jest złożenie wniosku o ogłoszenie upadłości osoby fizycznej, a postępowanie upadłościowe może przynieść ogłoszenie upadłości, ustalenie planu spłaty wierzycieli, w wielu przypadkach zaspokojenie wierzycieli lub w razie braku masy upadłościowej ogłoszenie bankructwa osoby fizycznej. W grę wchodzi również umorzenie długów – jeśli z majątku dłużnika nie ma możliwości zaspokoić roszczenia wierzycieli. Gdy w sprawie występuje profesjonalny pełnomocnik, szanse na pomyślny dla dłużnika finał postępowania znacznie rosną.

Ile kosztuje ogłoszenie upadłości konsumenckiej?

Od 2015 roku złożenie samego wniosku to koszt zaledwie 30 zł. Można również starać się o „pożyczkę” ze Skarbu Państwa na opłacenie kosztów całej procedury upadłościowej, która może sięgać kilku tysięcy złotych. Ma być ona spłacana z majątku dłużnika lub – w szczególnych wypadkach – nawet całkowicie darowana.

Upadłość konsumencka 2016 – zmiany

Z dniem 1 stycznia 2016 roku w życie weszły kolejne zmiany w zakresie upadłości konsumenckiej. Jakie i co oznaczają one dla dłużników?

Nowelizacja ustawy niesie ze sobą trzy zmiany.

• Upadłość może zostać ogłoszona na wniosek wierzyciela (do tej pory upadłość mógł ogłosić jedynie dłużnik). Wierzyciel ma prawo ogłosić upadłość, jeśli od dnia wykreślenia jej z właściwego rejestru nie upłynął rok. Może to oznaczać, że upadłość ogłoszona na wniosek wierzyciela będzie dla dłużnika niekorzystnym rozwiązaniem (jeśli dłużnik doprowadził do swojej niewypłacalności lub istotnie zwiększył jej stopień umyślnie albo wskutek rażącego niedbalstwa, to może nie uzyskać pełnego oddłużenia – w efekcie, jeśli to wierzyciel zdąży złożyć wniosek wcześniej, dłużnik może nie mieć szans na oddłużenie). Poza tym nie wiadomo, który wniosek będzie liczyć się „bardziej”, jeśli oba wpłyną w tym samym terminie.
• Upadłość można zgłosić już w dzień po zakończeniu i wyrejestrowaniu działalności gospodarczej (do tej pory trzeba było czekać rok – upadłość konsumencka dla byłych przedsiębiorców).
• Do zgłoszenia upadłości potrzebne jest złożenie specjalnego wniosku. Brak zgłoszenia w oparciu o wniosek jest błędem formalnym.

Upadłość konsumencka – zmiany 2020

Od 24 marca 2020 r. dłużnik może skorzystać z tzw. konsumenckiego uproszczonego postępowania upadłościowego. W tym postępowaniu rolą sądu jest ogłoszenie upadłości, ustalenie planu spłaty wierzycieli i rozpatrywanie ewentualnych skarg na syndyka. Ogłoszenie upadłości osoby fizycznej powinno to nastąpić nie później niż w ciągu 6-8 miesięcy.

Uproszczone postępowanie upadłościowe nie zawsze jest możliwe – odpada np., gdy dłużnik ma znaczny majątek albo prowadził w przeszłości działalność gospodarczą.

W postępowaniu, którego celem jest ogłoszenie upadłości konsumenckiej ważną rolę odgrywa syndyk. Odpowiada za sprzedaż majątku dłużnika i przygotowuje plan spłaty wierzycieli.

Przed podjęciem decyzji, aby złożyć wniosek o upadłość, należy ustalić i spisać wszystkie roszczenia wierzycieli  oraz terminy, w jakich długi stały się wymagalne (najlepiej w oparciu o umowy kredytów, pożyczek itp.). Będą one bardzo przydatne na etapie, kiedy jest formułowany wniosek o upadłość. Wniosek o upadłość konsumencką powinien zawierać dokładne opisanie aktualnej sytuacji życiowej i powodów, dla których nie było możliwe zaspokojenie wierzycieli.

Wniosek o ogłoszenie upadłości składa się na urzędowym formularzu, który można pobrać ze strony internetowej Ministerstwa Sprawiedliwości. Do wniosku należy dołączyć dokumenty potwierdzające informacje zawarte we wniosku.

Ogłoszenie upadłości konsumenckiej narusza niestety prawo do prywatności – informacja o ogłoszeniu upadłości zostanie podana do publicznej wiadomości.

Upadłość konsumencka nie pozwoli na zachowanie wartościowego majątku dłużnika. Zostanie on w wyniku postępowania przeznaczony na zaspokojenie wierzycieli. Pewna część majątku dłużnika podlega jednak ochronie, np. wyposażenie domu lub mieszkania o ile nie ma charakteru luksusowego, przedmioty służące do nauki lub przedmioty codziennego użytku.

Ogłoszenie upadłości w postępowaniu upadłościowym powoduje, że roszczenia wierzyciela mogą być skutecznie zgłaszane tylko do syndyka, a nie dłużnika.