Praca zdalna w kodeksie pracy – co warto wiedzieć?

Restrykcje związane z pandemią skończyły się, jednak wiele osób nadal pracuje w formule pracy zdalnej. Dla pracowników to oszczędność na paliwie i czasie potrzebnym na dojazd do firmy. Inni lubią swobodę pracy z domu.

Praca zdalna jest nowym standardem dla wielu Polaków, choć, co ciekawe, nadal nie jest ona precyzyjnie uregulowana. To się zmieni. Sprawdziliśmy, co wprowadzi nowelizacja Kodeksu pracy pod kątem home office.

Definicja pracy zdalnej

Powrót do stacjonarnego modelu pracy z dawnych czasów nie jest możliwy. Rząd musiał zatem przygotować prawne ramy wykonywania pracy zdalnej. 

Wykonywanie pracy z domu reguluje obecnie ustawa o zapobieganiu i przeciwdziałaniu COVID-19 (ustawa antycovidowa). 

Zapis mówi, że „W celu przeciwdziałania COVID-19 pracodawca może polecić pracownikowi wykonywanie, przez czas oznaczony, pracy określonej w umowie o pracę, poza miejscem jej stałego wykonywania (praca zdalna)”.

Jednak to rozwiązanie tymczasowe. Pracownicy, związki zawodowe oraz pracodawcy domagali się precyzyjnych zasad stosowania pracy zdalnej.

Rada ministrów przyjęła projekt nowelizacji Kodeksu pracy 24 maja 2022 roku. Praca zdalna zastąpi występującą obecnie w Kodeksie pracy telepracę.

Zacznijmy od definicji pracy zdalnej. Zgodnie ze znowelizowanym Kodeksem pracy, home office będzie polegała na wykonywaniu pracy całkowicie/częściowo w miejscu wskazanym przez pracownika (np. pod adresem zamieszkania pracownika) i w każdorazowo uzgodnionym z pracodawcą. Taka praca może odbyć się z wykorzystaniem środków bezpośredniego porozumiewania na odległość.

Jakie szczegóły zawiera projekt zmiany ustawy, który trafił już do Sejmu?

Obowiązki i prawa pracodawcy w związku z wykonywaniem pracy zdalnej

Stosowanie pracy zdalnej będzie możliwe po porozumieniu zawartym między przedstawicielami pracowników i pracodawcą, ewentualnie na podstawie regulaminu pracy (jeżeli w firmie nie ma związków zawodowych lub porozumienie nie może być osiągnięte).

Zasady wykonywania pracy zdalnej

Wykonywanie pracy zdalnej będzie wiązało się z prawami i obowiązkami:

• pracodawca będzie uczestniczył w kosztach pracowników – zapewni materiały i dostęp do narzędzi pracy, także technicznych, niezbędnych do wykonywania pracy zdalnej,
• pracownikowi będzie przysługiwał ekwiwalent za pracę zdalną jeżeli skorzysta z komputera lub innych własnych urządzeń technicznych, dostanie również zwrot kosztów za prąd i Internet,
• pracownik może skorzystać z tzw. okazjonalnej pracy zdalnej – przez 24 dni w ciągu roku (jest postulat wydłużenia tego okresu do 36 dni), na wniosek pracownika złożony pracodawcy, bez ekwiwalentu, regulaminu i porozumienia z zakładową organizacją związkową,
• pracodawca nie będzie mógł odmówić wykonywania pracy zdalnej niektórym osobom (o tym więcej przeczytasz niżej),
• pracownika można skontrolować – przepisy upoważniają pracodawcę do przeprowadzania kontroli pracownika w miejscu wykonywania przez niego pracy zdalnej (zasady kontroli określi regulamin, polecenie pracy zdalnej lub porozumienie jej dotyczące), kontrola może dotyczyć procedur ochrony danych osobowych w miejscu wykonywania pracy oraz warunków BHP, kontrola będzie realizowana:
  • w miejscu wykonywania pracy zdalnej,
  • w godzinach pracy pracownika,
  • po wcześniejszym uzgodnieniu z nim, tak by nie naruszać prywatności jego oraz domowników.
• pracodawca będzie uprawniony, żeby wykonać kontrolę trzeźwości pracowników.

Praca zdalna musi odbywać się w bezpiecznych i higienicznych warunkach,

Firmy przygotują nowe regulaminy pracy zdalnej oraz ustalą zasady wykonywania pracy zdalnej z wykorzystaniem firmowych materiałów i narzędzi pracy w miejscu wskazanym przez pracownika (np. pod adresem jego zamieszkania).

Kiedy pracodawca będzie mógł zlecić wykonywanie pracy zdalnej?

Projekt ustawy zmieniającej Kodeks pracy wskazuje sytuacje, w których pracodawca będzie miał prawo polecić pracę zdalną.

Taka sytuacja pojawi się w okresie obowiązywania stanu nadzwyczajnego, wprowadzenia stanu epidemii czy też stanu nadzwyczajnego oraz w czasie 3 miesięcy po ich odwołaniu.

Pracodawca będzie mógł wydać polecenie pracy zdalnej kiedy nie będzie mógł czasowo, z powodu działania siły wyższej, zapewnić bezpiecznych i higienicznych warunków pracy w dotychczasowym miejscu pracy pracownika (np. w przedsiębiorstwie dojdzie do poważnej awarii lub wybuchnie pożar).

Pracownik będzie musiał przed wydaniem polecenia oświadczyć, że posiada warunki lokalowe i techniczne do wykonywania pracy zdalnej.

Praca zdalna kodeks pracy i sytuacja na rynku

Uregulowanie pracy zdalnej odpowiada zapotrzebowaniu rynku. Zajrzyjmy do marcowego raportu serwisu Pracuj.pl.

Pracę zdalną lub hybrydową chętnie wybierze 86 proc. osób, które teraz pracują w modelu home office. Pytanie dotyczyło najbliższego roku, dwóch lat. Spośród tych pracowników niespełna 30 proc. chce pracować całkowicie spoza biura. Powód? Zwolennicy pracy zdalnej podkreślają, że to dla nich oszczędność pieniędzy i czasu.

Przepisy o pracy zdalnej w 2024 – istotne zmiany

Ważnym aspektem zmian w przepisach dotyczących pracy zdalnej w 2024 jest fakt, iż wniosek o pracę zdalną złożony przez pracownika jest wiążący dla pracodawcy w szczególnych przypadkach, takich jak ciąża pracownicy, wychowywanie dziecka do 4. roku życia, sprawowanie opieki nad członkiem rodziny z niepełnosprawnością, oraz w przypadku rodziców dzieci z orzeczeniami o niepełnosprawności. Pracodawca musi uwzględnić taki wniosek, chyba że organizacja pracy lub rodzaj wykonywanej pracy uniemożliwia jego realizację.

Kamila Bator

Specjalistka ds. Marketingu Internetowego, od lat związana z branżą IT i oprogramowaniem biznesowym. Zafascynowana ludźmi, którzy stoją za technologiami. W SaldeoSMART odpowiada m.in. za content marketingi i SEO, konferencje oraz rozwój współpracy z siecią partnerską. Słucha użytkowników i rynku, buduje relacje. Prywatnie wielka fanka muzyki na żywo i orkiestr dętych.

SaldeoSMART