Czy samozatrudnienie się opłaca?

Z danych zaprezentowanych przez Eurostat wynika, że Polska znajduje się w czołówce, jeśli chodzi o samozatrudnienie. Kto decyduje się na taką formę działalności gospodarczej i komu się ona najbardziej opłaca?

Coraz więcej osób decyduje się na rezygnację z etatu i rozpoczęcie własnej działalności gospodarczej. Choć etatowcy nie ponoszą ryzyka gospodarczego związanego z prowadzeniem biznesu, to rzadko mogą liczyć na takie dochody, jak osoby pracujące na własny rachunek. Choć na początku ilość nowych obowiązków może przytłaczać: wpis do ewidencji działalności gospodarczej, konieczność prowadzenia księgowości, składki na ubezpieczenia społeczne, podatek dochodowy, obowiązki związane z opłacaniem podatku VAT, czy wątpliwości związane z wyborem formy zatrudnienia pracowników, to wiele osób zostawia za sobą umowę o pracę i podejmuje wyzwanie pracy własny rachunek.

Co to jest samozatrudnienie

Samozatrudnienie to jedna z form prowadzenia działalności gospodarczej. Przedsiębiorca może podpisać zarówno ze swoim byłym pracodawcą, jak i nowymi kontrahentami różne umowy, np.: umowę o świadczenie usług, umowę o dzieło czy kontrakt menadżerski. Aby wystartować z własną działalnością gospodarczą konieczne jest dokonanie wpisu do Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej (CEIDG). Wyjątkiem jest tu działalność nierejestrowa – mamy z nią do czynienia, gdy przychody z działalności gospodarczej w żadnym miesiącu 2022 roku nie przekroczą kwoty 1505 zł (tj. 50 proc. kwoty minimalnego wynagrodzenia).

Samozatrudnienie – Polska w czołówce

Eurostat podaje, że w 2018 r. w Unii Europejskiej 32,6 mln osób w wieku od 15 do 74 lat prowadziło działalność gospodarczą na własny rachunek. Na podium znalazły się: Grecja, Włochy i Polska. Aż 18% osób w naszym kraju wybrało samozatrudnienie. Skąd takie zainteresowanie samozatrudnieniem w Polsce? Nie zawsze jest to inicjatywa własna pracowników – pracodawcy coraz częściej preferują współpracę z samozatrudnionymi, bo w ten sposób redukują koszty zatrudnienia. Z drugiej strony, dla osób zarabiających bardzo dobrze może to być sposób na redukcję kosztów (m.in. wysokości podatku).

Zastanawiasz się, czy samozatrudnienie ma sens? Część Twoich pracowników rozważa założenie firmy i współpracę z Tobą, jako kontrahentem? Poniżej punktujemy zarówno plusy, jak i minusy samozatrudnienia i wskazujemy, komu może się ono opłacać.

Wyższe zarobki i możliwości rozwoju – główne korzyści

Wiele osób uważa, że jedynie umowa o pracę daje stabilizację. Tymczasem samozatrudnienie może się bardzo opłacać i dać szanse na osiąganie wyższych przychodów niż na podstawie stosunku pracy. Najważniejsze korzyści płynące z otwarcia firmy to:

• Wybór jednej z kilku form opodatkowania. Jeżeli założysz działalność gospodarczą jako osoba fizyczna, będziesz mógł wybrać jedną z czterech form opodatkowania: skalę podatkową, podatek liniowy, ryczałt lub kartę podatkową i tym samym obniżyć wysokość podatku;
• Współpraca z wieloma firmami. Samozatrudnieni mają wybór, gdy mowa o wyborze kontrahentów, mogą też wykonywać pracę nie tylko dla dotychczasowego pracodawcy, a to oznacza zwiększenie dochodów;
• Skorzystanie ze zniżek na składki ZUS. Oszczędności są szczególnie istotne, zwłaszcza na początkowym etapie przejścia od zatrudnienia do pracy na własny rachunek. Nowi przedsiębiorcy mogą skorzystać z preferencyjnych składek ZUS (tzw. ulga na start, a następnie Mały ZUS Plus). Ulga na start jest przeznaczona dla przedsiębiorców, którzy dopiero założyli działalność gospodarczą lub podejmują działalność po raz kolejny po 5 latach od zawieszenia lub zamknięcia poprzedniej działalności. Natomiast po 6 miesiącach można skorzystać z kolejnej preferencji, która obowiązuje od 1 lutego 2022 r. Jest to Mały ZUS Plus, który daje możliwość opłacania obniżonych składek na ubezpieczenia społeczne po spełnieniu dwóch warunków: przychody z pozarolniczej działalności gospodarczej prowadzonej przez cały poprzedni rok kalendarzowy nie mogą przekroczyć 120 000 zł, konieczne jest też prowadzenie działalności gospodarczej w poprzednim roku kalendarzowym przez nie mniej niż 60 dni kalendarzowych;

Działalność nierejestrowana – czy każdy może z niej skorzystać?

• Praca w dowolnym czasie i miejscu. Ten punkt może być szczególnie istotny dla osób ceniących sobie niezależność. Jeżeli w ramach prowadzonej działalności gospodarczej pracę będziesz mógł wykonywać na odległość (zdalnie), to możesz jednocześnie podróżować po całym świecie. Po wybuchu pandemii Covid-19 praca zdalana stała się ważną alternatywą dla pracy stacjonarnej i odpowiednie przepisy w tym zakresie mają wkrótce na stałe znaleźć się w Kodeksie pracy.

Mimo że prowadzenie działalności gospodarczej to szereg zalet, nie można pominąć minusów. Według przedsiębiorców największe wady samozatrudnienia to:

• Mniejsza stabilność zatrudnienia. Przedsiębiorca prowadzi działalność gospodarczą na własny rachunek, odpowiedzialność i ryzyko. Nikt nie zagwarantuje mu ciągłości zleceń oraz nie wskaże kontrahentów zainteresowanych jego usługami;
• Składki na ZUS. Niezależnie od tego, czy działalność gospodarcza przynosi zyski, trzeba ponosić koszty składek na ubezpieczenie społeczne;
• Pozyskiwanie nowych klientów. Gdy jeden projekt się kończy, trzeba szukać kolejnych. Szukanie firm zainteresowanych współpracą jest nie tylko czasochłonne, lecz także wiąże się z kosztami, które trzeba wyłożyć na reklamę usług;
• Samodzielne prowadzenie księgowości. Wielu przedsiębiorców nie ma pojęcia o prowadzeniu ksiąg rachunkowych firmy. Samozatrudnienie najczęsciej oznacza konieczność skorzystania z pomocy biura rachunkowego lub zatrudnienie księgowej;
• Brak przywilejów, z których korzysta pracownik na etacie. Mowa choćby o płatnym urlopie, który nie przysługuje przedsiębiorcy.

Wymienione minusy prowadzenia działalności gospodarczej nie przez wszystkich przedsiębiorców są postrzegane jako wady. Granica jest płynna, a wiele zależy od wiedzy, umiejętności i potrzeb przedsiębiorcy.

Komu opłaca się samozatrudnienie?

Nie każdemu opłaca się samozatrudnienie i nie każdy czuje się na siłach, aby prowadzić firmę. Jeżeli jednak chcesz mieć wybór, zależy Ci na wyższych zarobkach lub osiągasz wysokie dochody i chcesz płacić niższe podatki, to wybór samozatrudnienia może okazać się korzystny. Warto przekalkulować, jakie dochody uzyskuje sie na etacie i na ile można liczyć pracując w ramach zatrudnienia, uwzględniając konieczne do poniesienia koszty (jak składki na ZUS, obsługa księgowa, zakup oprogramowania itp.). Zanim jednak podejmiesz decyzję i otworzysz firmę, pamiętaj, aby przygotować biznesplan.

Biznesplan dla opornych – jak dobrze przygotować się do prowadzenia interesu?

Samozatrudnienie i umowa o pracę jednocześnie

Wielu pracowników, zanim podejmie decyzję o rozpoczęciu własnej działalności gospodarczej na pełną skalę pozostaje na etacie. W takiej sytuacji powstaje pytanie, co z ubezpieczeniami społecznymi? Czy pracując na etacie i mając zarejestrowaną firmę trzeba opłacać wszystkie składki na ZUS? Odpowiedź na to pytanie zależy od tego, jakie wynagrodzenia osiągasz na podstawie umowy o pracę.

Jeśli u pracodawcy otrzymujesz wynagrodzenie minimalne (w 2022 r. wynosi ono 3010 zł) – prowadząc jednocześnie własny biznes nie musisz opłacać składek na ubezpieczenia społeczne. Inaczej jest ze składami zdrowotnymi – te opłacamy zarówno z tytułu umowy o pracę, jak i prowadzenia działalności gospodarczej – z jednym wyjątkiem. Jeśli podstawa wymiaru składki na Twoje ubezpieczenie społeczne nie przekracza minimalnego wynagrodzenia (tj.3010 zł w 2022 r.), to korzystasz ze zwolnienia ze składek na ubezpieczenie zdrowotne z tytułu działalności gospodarczej, ale tu też są ograniczenia, które trzeba spełnić łącznie:

•  po pierwsze, dodatkowe przychody z tytułu działalności nie przekraczają miesięcznie 50% minimalnego wynagrodzenia,
• po drugie, Twoja działalność gospodarcza jest opodatkowana podatkiem dochodowym w formie ryczałtu od przychodów ewidencjonowanych.