Nabycie sprawdzające – na czym polega?

Od 1 stycznia 2022 roku wielu przedsiębiorców zmaga się z falą zmian, które zostały opracowane i wdrożone przez polski rząd. Wprowadzenie Polskiego Ładu to nie tylko rewolucyjne zmiany podatkowe, ale również nowe narzędzia kontroli działalności polskich przedsiębiorców. Jednym z nich jest tzw. nabycie sprawdzające. Jak przebiega ta procedura i kto może ją przeprowadzić? Co ma na celu? Sprawdzamy!

Nabycie sprawdzające – co to jest?

Nabycie sprawdzające jest jednym z elementów kontrolnych wynikających z wejścia w życie programu Polski Ład. Zasady jego działania zostały szczegółowo określone w ustawie o Krajowej Administracji Skarbowej. Głównym celem nabycia sprawdzającego jest weryfikacja, czy sprzedawca zewidencjonował sprzedaż z wykorzystaniem kasy fiskalnej, a także czy wydał po zakończeniu transakcji paragon.

Opisaną procedurę można opisać jako anonimowe sprawdzenie przez upoważnioną osobę, czy sprzedawca wypełnił obowiązek podatkowy. W tym miejscu warto również podkreślić, że rejestracja każdej sprzedaży na kasie i wydanie paragonu fiskalnego wynika wprost z Ustawy VAT. Niestosowanie się do ww. czynności może skutkować szeregiem sankcji prawnych. Nabycie sprawdzające można zatem porównać do dobrze już znanej większości przedsiębiorców kontroli podatkowej, ale w nieco innej, mniej oficjalnej i niezapowiedzianej formie.

Kto może przeprowadzić nabycie sprawdzające?

Kontrola podatników w formie nabycia sprawdzającego może być realizowana wyłącznie przez osoby uprawnione. Upoważnienie do dokonania nabycia sprawdzającego ma osoba, która posiada stosowną legitymację służbową. Dokument powinien być wydany przez naczelnika urzędu skarbowego (US) lub celno-skarbowego (USC). Legitymację wydaje się na podstawie stałego upoważnienia i jest ona ważna aż do odwołania. Warto również podkreślić, że w tym wypadku rejonizacja urzędów nie ma zastosowania. Na podstawie legitymacji i upoważnienia osoba kontrolująca może dokonać nabycia sprawdzającego nie tylko w przypisanym do danego Urzędu Skarbowego rejonie, ale na terenie całej Rzeczypospolitej Polskiej.

W jaki sposób przeprowadzane jest nabycie sprawdzające?

Czynności związane z realizacją nabycia sprawdzającego odbywają się bezpośrednio w miejscu świadczenia usług danej firmy. Można porównać je do roli tzw. tajemniczego klienta. Osoba sprzedająca nie wie, kogo obsługuje, dzięki czemu może zachowywać się w naturalny sposób i realizować usługi, tak jak robi to na co dzień. Dzięki anonimowości kontroler ma okazję sprawdzić, czy transakcja zostanie zarejestrowana na kasie fiskalnej i czy po jej zakończeniu otrzyma od sprzedawcy paragon.

Po finalizacji sprzedaży urzędnik ma obowiązek wylegitymować się i poinformować o podjętych uprzednio czynnościach, szczegółowo przedstawiając przedsiębiorcy jego prawa i obowiązki. Prawdopodobnie w tym miejscu rodzi się również pytanie – za czyje środki jest realizowany taki zakup i co dzieje się z towarem, który został defacto nabyty podczas kontroli?

Co się dzieje z produktem i usługą sprzedanymi w trakcie nabycia sprawdzającego?

W celu realizacji założeń wynikających z procedury nabycia sprawdzającego stworzono dedykowany fundusz, który zasilany jest przez środki pochodzące z budżetu państwa. Według informacji prasowych urząd skarbowy ma otrzymać aż 8,5 mln zł na finansowanie nabycia sprawdzającego [1].

Przedmiot, który został nabyty w trakcie prowadzonych czynności, ma być zwracany sprzedawcy zaraz po zakończeniu przeprowadzanej kontroli. Można zadać pytanie – co w przypadku zakupu dań, napojów i innych produktów, które takiemu zwrotowi ulec nie mogą? W takiej sytuacji, jeżeli sprzedawca wyrazi zgodę, towar może być po prostu pozostawiony w miejscu sprzedaży. Wymienione przykłady dotyczą jednak kontroli, podczas których nie zostały wykryte nieprawidłowości.

Jeżeli w toku prowadzonych czynności dojdzie jednak do przestępstwa skarbowego (bo tak nazywana jest sprzedaż produktów bez rejestracji transakcji na kasie fiskalnej),towar jest zatrzymywany/zabezpieczany jako dowód w sprawie – nie ulega zwrotowi. W gorszej sytuacji są natomiast punkty usługowe, np. salony fryzjerskie. Z uwagi na profil tego typu działalności ciężko o anulowanie wykonanych czynności, a właściciel i tak zobowiązany jest do zwrotu płatności za wykonaną pracę.

Obowiązki podatnika podczas kontroli w formie nabycia sprawdzającego

Podatnik – właściciel przedsiębiorstwa, w którym odbywa się kontrola skarbowa w postaci nabycia sprawdzającego, musi zrealizować zwrot towaru, zwrócić zapłatę urzędnikowi i przyjąć paragon fiskalny jako dowód dokonanego zwrotu. Po zakończonych czynnościach kontrolnych urzędnik sporządza szczegółową notatkę. Jedną załącza do akt, a jej kopię przekazuje podatnikowi. Jeżeli natomiast doszło do wykrycia nieprawidłowości, kontroler sporządza protokół, na podstawie którego toczone będzie postępowanie. Jego efektem mogą być sankcje podatkowe.

Nabycie sprawdzające to kolejne narzędzie do kontroli podatników, które zaczęło obowiązywać wraz z wejściem w życie programu Polski Ład (1 stycznia 2022). Czego mogą spodziewać się podatnicy? Wzmożonych kontroli i anonimowych wizyt urzędników, którzy skrupulatnie będą weryfikować, czy przebieg sprzedaży jest w zgodny z literą prawa.