Zadatek

Strona główna » Słownik » Zadatek

Zadatek to jedno z najważniejszych narzędzi zabezpieczających transakcje w polskim obrocie gospodarczym. Jest to forma płatności szczegółowo uregulowana w Kodeksie cywilnym, która pełni funkcję dyscyplinującą strony umowy. Czy wiesz, czym dokładnie jest zadatek, jak działa i czym różni się od popularnej zaliczki? Szczegóły poniżej. 

Zadatek – definicja prawna i podstawowe cechy

Zadatek można zdefiniować jako określoną sumę pieniężną lub rzecz, którą jedna ze stron przekazuje drugiej przy zawarciu umowy. Co istotne, zadatek nie jest zwykłą przedpłatą – jego głównym celem jest zabezpieczenie wykonania zobowiązań wynikających z umowy. Podstawą prawną regulującą zadatek jest art. 394 Kodeksu cywilnego, który określa jego skutki i zasady funkcjonowania.

Cechą zadatku jest jego rola motywacyjna – ma on zachęcać strony do terminowego i zgodnego z ustaleniami wywiązania się z umowy. W przeciwieństwie do zaliczki zadatek wiąże się z określonymi konsekwencjami w przypadku niewykonania umowy przez którąkolwiek ze stron.

Warto zaznaczyć, że zadatek co do zasady zalicza się na poczet świadczenia strony, która go dała. Oznacza to, że jeśli klient wpłaci zadatek w wysokości 1000 zł przy zamówieniu towaru o wartości 5000 zł, to pozostała kwota do zapłaty wyniesie 4000 zł. Zadatek stanowi więc część ceny końcowej, a nie dodatkowy koszt.

Zadatek a zaliczka – podstawowe różnice

Choć zarówno zadatek, jak i zaliczka są formami przedpłaty, różnią się one skutkami prawnymi w przypadku niewykonania umowy. Zadatek pełni funkcję sankcji:

• Jeśli umowa nie zostanie wykonana z winy strony, która zadatek dała (np. klienta), wówczas zadatek przepada na rzecz drugiej strony.
• Jeśli umowa nie zostanie wykonana z winy strony, która zadatek otrzymała (np. usługodawcy), wówczas musi ona zwrócić zadatek w podwójnej wysokości.

Ta różnica sprawia, że zadatek jest znacznie silniejszym narzędziem motywującym do realizacji umowy niż zaliczka. Zaliczka natomiast nie jest uregulowana w Kodeksie cywilnym i nie niesie za sobą takich konsekwencji. W przypadku niewykonania umowy, podlega zwrotowi niezależnie od przyczyny.