Osoba fizyczna
Strona główna » Słownik »Kim jest osoba fizyczna?
Osoba fizyczna to każdy człowiek od chwili urodzenia aż do momentu śmierci. Jest to pojęcie stricte prawne, określające jednostkę ludzką jako podmiot praw i obowiązków. To właśnie ta cecha – bycie człowiekiem – nadaje zdolność do bycia stroną w różnego rodzaju stosunkach prawnych, w tym oczywiście tych o charakterze finansowym.
Od momentu narodzin, nawet nie posiadając jeszcze pełnej świadomości czy zdolności do samodzielnego działania, człowiek staje się podmiotem prawa. Może dziedziczyć majątek, mogą być na jego rzecz czynione darowizny, staje się beneficjentem określonych świadczeń. Z chwilą śmierci natomiast byt prawny osoby fizycznej ustaje, a jej prawa i obowiązki majątkowe, co do zasady, przechodzą na spadkobierców.
Osoba fizyczna a zdolność prawna i zdolność do czynności prawnych
Zdolność prawna oznacza, że osoba fizyczna może być podmiotem praw i obowiązków. Przysługuje ona każdemu człowiekowi z mocy samego prawa.
Z kolei zdolność do czynności prawnych to możliwość samodzielnego nabywania praw i zaciągania zobowiązań poprzez własne działania (np. poprzez zawarcie umowy). Tutaj sytuacja jest bardziej zróżnicowana i zależy przede wszystkim od wieku oraz stanu psychicznego osoby fizycznej:
- Brak zdolności do czynności prawnych: Posiadają ją osoby, które nie ukończyły 13. roku życia oraz osoby ubezwłasnowolnione całkowicie. W ich imieniu działają przedstawiciele ustawowi (najczęściej rodzice lub opiekunowie prawni). Czynności prawne dokonane przez takie osoby są co do zasady nieważne.
- Ograniczona zdolność do czynności prawnych: Przysługuje małoletnim, którzy ukończyli 13. rok życia, ale nie osiągnęli jeszcze pełnoletności (18 lat), oraz osobom ubezwłasnowolnionym częściowo. Takie osoby mogą samodzielnie zawierać umowy należące do drobnych, bieżących spraw życia codziennego (np. drobne zakupy). Mogą również rozporządzać swoim zarobkiem, chyba że sąd opiekuńczy z ważnych powodów postanowi inaczej. Do ważności czynności prawnych, przez które osoba o ograniczonej zdolności do czynności prawnych zaciąga zobowiązanie lub rozporządza swoim prawem, potrzebna jest zgoda jej przedstawiciela ustawowego.
- Pełna zdolność do czynności prawnych: Nabywa się ją z chwilą uzyskania pełnoletności (co do zasady po ukończeniu 18. roku życia, lub wcześniej przez zawarcie małżeństwa przez kobietę, która ukończyła 16 lat za zgodą sądu). Osoba z pełną zdolnością do czynności prawnych może samodzielnie kształtować swoją sytuację prawną, np. zawierać dowolne umowy, zaciągać kredyty, zakładać firmy.