Szkolenie BHP – kto i kiedy musi je przeprowadzać?

W mniejszych firmach, zwłaszcza zatrudniających pracowników biurowych, często zapomina się o koniecznych badaniach BHP dla zespołu pracowników. Kto musi je odbyć i o czym pamiętać w kontekście badań BHP będąc przedsiębiorcą?

Przepisy regulujące szkolenia BHP w firmach znaleźć można w Rozporządzeniu Ministra Gospodarki i Pracy z dnia 27 lipca 2004 r. w sprawie szkolenia w dziedzinie bezpieczeństwa i higieny pracy. Omawia ono zakres szkoleń BHP oraz zasady ich organizacji.

Kto musi odbyć szkolenie BHP?

Szkolenie BHP musi odbyć każdy pracownik, a także studenci odbywający praktykę studencką i uczniowie szkół zawodowych uczący się praktycznie zawodu. Warto tu podkreślić, że obowiązek odbycia szkolenia BHP obejmuje wszystkie osoby zatrudnione na postawie umowy o pracę (również w niepełnym wymiarze godzin).

Szkolenie wstępne BHP powinno być zrealizowane nie później niż w pierwszy dzień pracy (Art. 237.3 § 1 kodeksu pracy zakazuje dopuszczania pracownika do pracy bez szkolenia BHP) a ponieważ jednocześnie musi odbyć się w godzinach pracy, to w praktyce okazuje się, że pierwszy dzień pracy każdego pracownika, należy poświęcić na szkolenie BHP.

Z tego powodu w większych firmach, w których prowadzone są duże rekrutacje i zatrudnia się każdego miesiąca kilku nowych pracowników prowadzi się szkolenia BHP zbiorczo w pierwszy dzień pracy.

Mali przedsiębiorcy muszą pamiętać o tym, by takie szkolenie przeprowadzić osobiście, przez pracownika wykonującego zadania służby BHP bądź poprzez firmę z uprawnieniami do prowadzenia szkoleń BHP. Aby pracodawca mógł samodzielnie przeprowadzać szkolenia wstępne musi pełnić obowiązki służby BHP w firmie oraz mieć ukończony specjalny kurs dla pracodawców. Dotyczy to firm zatrudniających do 10 lub 20 osób – w zależności od stopnia ryzyka.

Szkolenie BHP przy umowach cywilno – prawnych

Co do zasady, pracodawca nie ma obowiązku organizowania szkolenia BHP dla osób zatrudnionych na umowę – zlecenie czy umowę o dzieło. Warto jednak pamiętać o tym, że obowiązuje go konieczność zapewnienia wszystkim pracownikom (w tym osobom wykonującym zlecenia) bezpiecznych i higienicznych warunków pracy. Jeśli zatem na danym stanowisku występuje na tyle duży stopień zagrożenia, że dla zapewnienia bezpieczeństwa pracy konieczne jest przeprowadzenie szkolenia BHP, pracodawca może wymagać, aby osoba zatrudniana na podstawie umowy cywilno – prawnej, takie badanie odbyła.

To, co jest tu również ważne, to przekierowanie obowiązku odbycia szkolenia na osobę zatrudnioną na umowie cywilno – prawnej. W przypadku pracowników to pracodawca dba o organizację szkolenia BHP i on ponosi koszt tego szkolenia. Przy umowie – zleceniu, pracodawca może nakazać osobie zatrudnionej na umowie cywilno – prawnej obowiązek odbycia takiego szkolenia (najlepiej zawrzeć wtedy w treści umowy – zlecenia obowiązek odbycia szkolenia). Wtedy za szkolenie BHP dla osoby na zleceniu płaci zleceniobiorca. Takie szkolenie nie musi również – w przypadku osób zatrudnionych na zleceniu – odbywać się w godzinach pracy. Oczywiście nic nie stoi na przeszkodzie, by koszt szkolenia pokrył pracodawca.

Ważność szkoleń BHP – szkolenia okresowe

Każde szkolenie BHP ma określoną ważność. Z jednej strony jest to związane ze zmieniającymi się warunkami pracy. Z drugiej – z konieczności przypominania co jakiś czas pracownikom, by przestrzegali zasad BHP w pracy.

To, co jaki czas należy powtarzać szkolenia BHP, jest związane z charakterem wykonywanej przez pracowników pracy:

• każdego roku – pracownicy wykonujący prace szczególnie niebezpieczne z dużym zagrożeniem wypadkowym i zagrożeniem życia,
• raz na 6 lat – w pracy najmniej niebezpiecznej (praca biurowa).

Dokładne wytyczne można znaleźć w § 15.  Rozporządzenia.

Po przeprowadzeniu pierwszych badań dla zespołu warto zanotować sobie w kalendarzu przypomnienie dotyczące kolejnego szkolenia, bo zaniedbanie może nasz słono kosztować.

Brak badań BHP – konsekwencje

Karze podlega zarówno brak wstępnego szkolenia BHP jak i brak odnowienia badań (szkolenia okresowe). Grzywna może wynieść od 1 000 – 30 000 zł w zależności od skali uchybień. Jeśli mimo kary pracodawca ponownie uchyli się od obowiązku szkolenia BHP, to za „recydywę” może otrzymać dodatkowo 5 000 zł kary. Maksymalne kary dla osób prawnych i jednostek nieposiadających osobowości prawnej przy wielokrotnej recydywie to aż 200 000 zł. Pracodawca powinien też liczyć się z większymi konsekwencjami karnymi, jeśli w firmie dojdzie do wypadku a okaże się, że pracownicy nie przeszli szkoleń BHP.

Szkolenia BHP w 2024: jak zmieniły się przepisy?

W 2024 roku w Polsce nie nastąpiły istotne zmiany w zakresie regulacji dotyczących szkoleń BHP. Z dniem 1 lipca 2023 r. odwołano stan zagrożenia epidemicznego, co oznacza powrót do zasad dotyczących szkoleń BHP obowiązujących przed pandemią; wstępne szkolenia BHP w 2024 można przeprowadzać zdalnie jedynie dla pracowników, którzy wykonują swoje obowiązki zdalnie lub w trybie hybrydowym. Szkolenia BHP mogą być przeprowadzane przez specjalistów BHP, zewnętrznych instruktorów, samodzielnie przez pracodawcę (jeśli posiada odpowiednią wiedzę i kwalifikacje) lub przez pracowników wewnętrznych pełniących funkcje związane z zarządzaniem bezpieczeństwem i higieną pracy w firmie.

Jedną z istotnych zmian wprowadzonych w 2023 roku była nowa definicja miejsca pracy, obejmująca między innymi wyposażenie podstawowe takie jak monitor ekranowy, klawiatura, mysz czy oprogramowanie z interfejsem dla użytkownika, a także opcjonalne wyposażenie dodatkowe. Nowe regulacje dotyczą również zasad korzystania z laptopa na stanowisku pracy, wskazując na prawo do dodatkowego monitora ekranowego lub podstawki, jeśli laptop jest używany przez co najmniej połowę dobowego wymiaru czasu pracy.

Przedsiębiorców zachęcamy do śledzenia informacji w tym zakresie.