Urlop? Pracownicy mają prawo nie tylko do urlopu wypoczynkowego

Gdy pada pytanie o urlop, najczęściej mamy na myśli ten długi, czyli zaplanowany w trakcie sezonu letniego. Jednak osoby zatrudnione w oparciu o umowę o pracę mają więcej możliwości. Z jakich urlopów mogą skorzystać w ciągu roku kalendarzowego?

Urlop wypoczynkowy – aby zregenerować siły

Urlop to przywilej pracowników zatrudnionych w oparciu o umowę o pracę. W przypadku urlopu wypoczynkowego, wymiar czasu pracy nie ma wpływu na nabycie prawa do tego urlopu, ale na jego długość. Zgodnie z informacjami znajdującymi się w kodeksie pracy, pracownik, którego staż wynosi:

• mniej niż 10 lat – ma prawo do 20 dni urlopu w roku,
• więcej niż 10 lat – nabywa prawo do urlopu w wysokości 26 dni w roku.

Do stażu pracy, od którego zależy wymiar urlopu, wlicza się zarówno okresy zatrudnienia u poszczególnych pracodawców, jak i okres nauki. Przykładowo absolwentom szkół wyższych do stażu pracy dolicza się 8 lat.

Urlop na żądanie – idealny na nagłe potrzeby

Pracownicy zatrudnieni na podstawie umowy o pracę z każdym rokiem kalendarzowym nabywają również 4 dni urlopu na żądanie. Nie jest to dodatkowy urlop, ale pula dni wyodrębnionych z urlopu wypoczynkowego.

Aby skorzystać z urlopu na żądanie, pracownik nie musi wcześniej składać wniosku. Ten rodzaj urlopu został wprowadzony z myślą o sytuacjach, w których zatrudniony nie jest w stanie dotrzeć do firmy z powodu np. złego samopoczucia. Chcąc skorzystać z urlopu na żądanie, wystarczy zawiadomić pracodawcę, np. wysyłając SMS-a przed rozpoczęciem dnia pracy.

Urlop szkoleniowy – gdy pracujesz i jednocześnie się dokształcasz

Nie każdy pracownik słyszał o urlopie szkoleniowym. Tymczasem skorzystanie z takiego rozwiązania może pomóc pogodzić pracę zawodową z dalszym kształceniem się. Kiedy pracownik może skorzystać z urlopu szkoleniowego?

Prawo do urlopu szkoleniowego nabywają jedynie osoby, które uczą się za zgodą lub z inicjatywy pracodawcy. Wymiar tego urlopu zależy od tego, do jakiego egzaminu pracownik się przygotowuje. Przykładowo osoby przystępujące do egzaminu maturalnego mają prawo do 6 dni, a osoby przygotowujące się do obrony pracy dyplomowej 21 dni urlopu szkoleniowego.

Urlopy okolicznościowe

Pracownik ma prawo zawnioskować o przyznanie mu urlopu okolicznościowego wówczas, gdy np. bierze ślub, urodziło mu się dziecko lub wybiera się na pogrzeb bliskiej mu osoby. W zależności od stopnia pokrewieństwa z bliskimi, których zdarzenie dotyczy, jak i samego zdarzenia, wymiar urlopu okolicznościowego to 1 lub 2 dni.

Urlopy związane z macierzyństwem – aby połączyć aktywność zawodową z wychowaniem dziecka

Urodzenie się pracownikowi dziecka lub jego adopcja – niezależnie od tego, czy mowa o matce, czy ojcu – oznacza, że pracownik ten nabywa prawa do urlopów związanych z macierzyństwem. Po przeprowadzonej reformie, rodzice mogą korzystać z następujących urlopów:

• Macierzyńskiego

To urlop, z którego kobieta korzysta jeszcze przed lub tuż po porodzie. W zależności od ilości dzieci urodzonych przy jednym porodzie, urlop ten trwa od 20 do 37 tygodni. Pierwsze 14 tygodni (co najmniej) jest obowiązkowych – to czas na regenerację ciała. Pozostałe tygodnie może wykorzystać ojciec dziecka (o ile również pracuje na podstawie umowy o pracę).

• Rodzicielskiego

Po zakończeniu urlopu macierzyńskiego, rodzice mogą zdecydować się na urlop rodzicielski. Ten – w przypadku urodzenia jednego dziecka –  trwa 32 tygodnie. W zależności od decyzji podjętej przez rodziców, z urlopu rodzicielskiego może skorzystać jedno z rodziców lub każde z nich. Łącznie jednak nie mogą wykorzystać więcej niż wspomniane 32 tygodnie.

• Ojcowskiego

Ponieważ w praktyce to najczęściej kobiety w całości wykorzystują urlop macierzyński i rodzicielski, dla ojców został zarezerwowany urlop ojcowski. Do ukończenia przez dziecko 24 miesiąca życia, ojciec ma prawo skorzystać z urlopu ojcowskiego w wymiarze do 2 tygodni.

• Wychowawczego

Urlop wychowawczy przysługuje pracownikom zatrudnionym co najmniej 6 miesięcy. O urlop ten wnioskują osoby zainteresowane osobistym sprawowaniem opieki nad dzieckiem. Na urlopie wychowawczym pracownik może przebywać maksymalnie 36 miesięcy.

• Urlopu dla rodziców wychowujących dzieci w wieku do 14 lat

Rodzice, którzy wychowują dziecko w wieku do 14 lat, nabywają z początkiem każdego roku kalendarzowego dodatkowy urlop w wymiarze 2 dni.

Urlop bezpłatny

Poza wymienionymi wyżej urlopami, pracownik może zawnioskować również o przyznanie mu urlopu bezpłatnego. O taki najczęściej wnioskują osoby zmuszone np. wyjechać za granicę na dłuższy czas lub przygotowujące się do ważnego egzaminu. Wymiar urlopu bezpłatnego zainteresowany pracownik musi samodzielnie uzgodnić z pracodawcą.

Zmiany w prawie pracy, które miały miejsce w 2018 r.