Dlaczego warto trenować twórcze myślenie w organizacji?

Twórcze myślenie i kreatywność to określenia, które przypisujemy wyróżniającym się jednostkom, takim jak np. artyści. Traktujemy tę cechę jako genetycznie zależną, niemożliwą do wykształcenia w ciągu życia. Tymczasem pojęcia te nie są zarezerwowane wyłącznie dla wybitnych umysłów, zdolnych do tworzenia niezwykle wartościowych dzieł.

Kreatywność, poza zdolnością do nieszablonowego myślenia, to również umiejętność efektywnego rozwiązywania problemów, które pojawiają się np. w biznesie. Dlaczego tak ważne jest stymulowanie twórczości  w organizacjach i jak to w ogóle robić?

Przed odpowiedzią na to pytanie warto zastanowić się, czym tak naprawdę jest twórcze myślenie. Z psychologicznego punktu widzenia to nic innego jak proces prowadzący do powstania nowej rzeczy (wytworu). Dlatego też do kreatywności warto mieć podejście bardziej egalitarne, zgodnie z którym każdy człowiek jest twórczy, ale nie w jednakowym stopniu.

Co ważne, twórczość można rozwijać i stymulować, a nowoczesne organizacje już od dawna dwoją się i troją, aby ich zespoły regularnie poddawane były skutecznym treningom kreatywnego myślenia.

Syndrom myślenia grupowego – jak go uniknąć w podejmowaniu decyzji?

Trening twórczości – dlaczego warto?

Ćwiczenia wspierające twórcze myślenie mają za zadanie umożliwić zespołom spojrzenie na daną sytuację z różnych perspektyw i wyjście ze starego schematu rozwiązywania problemów. Jedne rozwijają umiejętności intelektualne, inne z kolei wzbudzają w pracownikach motywację do tworzenia nowych pomysłów. Jednak najważniejszym celem treningów twórczości jest pomoc w przezwyciężeniu naturalnych przeszkód występujących na drodze do myślenia twórczego.

Co więcej, zespołowe sesje mają ogromną wartość integracyjną i są z powodzeniem wykorzystywane także jako element teambuildingowy, czyli taki, który stymuluje umiejętność współdziałania, komunikowania innym swoich własnych pomysłów, poznawania sposobu myślenia innych czy konstruktywnego (!) krytykowania.

Podczas treningu twórczości ćwiczymy współdziałanie w grupie, zdolności dokonywania skojarzeń i metafor, rozumowania dedukcyjnego, tworzenia analogii i wzbudzanie ciekawości i motywacji do działania.

Zasady treningu twórczości

Aby sesje ćwiczenia kreatywności były efektywne, należy uprzednio zawrzeć kontrakt z zespołem i wprowadzić zasady, które zachęcą pracowników do zaangażowania się w proces. Do najważniejszych zasad w treningu twórczości zaliczamy przede wszystkim:

• różnorodność – im więcej różnych pomysłów, tym lepiej (nawet tych “odjechanych”!)
• odroczone wartościowanie – inaczej: powstrzymywanie się od krytyki
• racjonalną irracjonalność – czyli po prostu pozwolenie sobie na lekkie oderwanie od rzeczywistości
• kompetentną niekompetencję – tutaj zakładamy, że mamy małą wiedzę, ale się tego nie boimy i nie czujemy z tego powodu dyskomfortu
• ludyczność – dobrze się ze sobą bawimy i nie traktujemy treningu jako sprawdzianu
• aktualność – jesteśmy “tu i teraz” i nie skupiamy się na rzeczach poza treningiem.

Stara i dobra burza mózgów

Jednym z najbardziej znanych ćwiczeń stymulujących twórcze myślenie jest burza mózgów. Poza ćwiczeniem kreatywności jej ogromną wartością jest przede wszystkim generowanie dużej liczby pomysłów, spośród których kilka zawsze okaże się prawdziwym strzałem w dziesiątkę.

Podstawową zasadą udanego brainstormingu jest “ilość rodzi jakość” – skupiamy się nie na tym, aby pomysły były dobre, ale na tym, aby było ich jak najwięcej i powstawały spontanicznie. Bardzo pomocna jest tutaj presja czasu: dając grupie 15 minut na wygenerowanie pomysłów osiągniemy o wiele lepsze rezultaty, niż w przypadku sesji nieograniczonych czasowo.

Na podstawie burzy mózgów powstało wiele odmian ćwiczeń wspomagających wytwarzanie nowych idei. Część z nich uwzględnia w procesie fazę kruszenia, czyli swobodnego krytykowania powstałych pomysłów, która nie tylko pozwala na ulepszanie rozwiązań i spojrzenie na nie z różnych perspektyw, ale przede wszystkim naukę dojrzałej i opartej na wzajemnym szacunku krytyki cudzych pomysłów.

Hybrydowa “Burza pytań”

“Burza pytań” to technika twórczego myślenia, która poza fazą tworzenia posiada również fazę krytykowania, dzięki której można np. wyjaśnić grupie, dlaczego pewne pomysły, choć ambitne i fenomenalne, są aktualnie poza zasięgiem organizacji.

Technika ta polega na generowaniu pytań i wątpliwości wyłącznie (!) na wybrany temat, który zapisujemy na dużej kartce lub tablicy. Dobrze poinstruować uczestników, żeby pytania nie były sztampowe, tylko oryginalne, nieoczywiste, zaskakujące, ponieważ tylko w ten sposób będziemy w stanie wygenerować świeże i intrygujące, twórcze spojrzenie na temat interesującego nas problemu.

Trening „Burzy pytań ” składa się z dwóch faz:

1. Generowanie pytań, wolne od oceny i krytyki, nastawione na wytworzenie jak największej ilości niczym nieskrępowanych, oryginalnych pytań.
2. Krytyczne opracowanie i ocena wytworzonych pytań: tutaj krytycyzm jest wręcz konieczny i stanowi istotę tej fazy. Najpierw należy pytania podzielić na kategorie i pogrupować zgodnie z nimi, a następnie ocenić ich przydatność, zasadność jako wskazówki umożliwiającej rozwiązanie problemu.

Analiza ta wraz z oceną powinna być mocno liberalna: musi objąć przede wszystkim każde stworzone w pierwszej fazie pytanie. Pytania pozornie bezsensowne należy przeformułować za pomocą metafor czy innych narzędzi na takie, aby prowokowały do zadawania kolejnych pytań i poszukiwania rozwiązania.

Trening twórczości to ciekawa propozycja dla każdej organizacji, w której pracuje się zespołowo. Warto pamiętać, że tego rodzaju ćwiczenia znajdują zastosowanie w każdej branży, a zwłaszcza tych, które (pozornie!) nie mają niczego wspólnego z potocznie rozumianą kreatywnością.

Zastosowanie technik twórczego myślenia  umożliwia zespołom skuteczniejszą pracę poprzez wzbudzenie ciekawości ukierunkowanej na cel – ćwiczenia stymulują grupę do wykrycia problemu i znalezienia rozwiązania, a etapem końcowym jest zawsze sformułowanie problemu i etap jego zrozumienia. Tak przeprowadzona sesja w zespole sprawi, że jego członkowie nauczą się ze sobą lepiej współpracować, komunikować i rozumieć cudzy punkt widzenia.

Design thinking, czyli myślenie projektowe znajduje swoje zastosowanie nie tylko w szeroko rozumianym biznesie, ale również w codziennym życiu. Przeczytaj więcej na ten temat w naszym artykule

Źródła:
Nęcka, “TRoP – twórcze rozwiązywanie problemów”
Nęcka, J. Orzechowski, A. Słabosz, B. Szymura, “Trening Twórczości”