Uproszczone formy księgowości – którą wybrać?

Jakimi metodami opodatkowania mogą rozliczać się przedsiębiorcy prowadzący jednoosobową działalność gospodarczą i jak wybrać tę, która będzie najbardziej opłacalna? Uproszczone formy prowadzenia księgowości obowiązują firmy, w których przychody netto za poprzedni rok obrotowy nie przekroczyły 2 000 000 euro. Powyżej tej granicy oraz w spółkach kapitałowych obowiązuje pełna księgowość (księgi handlowe).

Trzy metody rozliczeń z podatku dochodowego w uproszczonej księgowości

W Polsce istnieją trzy uproszczone formy księgowości, jakimi przedsiębiorca może rozliczać się z podatku dochodowego:

• Podatek rozliczany od dochodu (dwie opcje: zasady ogólne, podatek liniowy)
• Ryczałt (podatek rozliczany od przychodu)
• Karta podatkowa (podatek ustalony kwotowo)

Każdy przedsiębiorca może wybrać, jaką metodą uproszczonej ewidencji podatkowej będzie się rozliczać. Musi jednak pamiętać o tym, że nie zawsze będzie mógł wybierać dowolnie. Niektóre formy mogą być zastosowane tylko w określonych sytuacjach. Głównym kryterium będzie tu rodzaj prowadzonej działalności.

Z uwagi na sposób, w jaki przedsiębiorca chce prowadzić działalność (jakie będzie miał przychody, koszty, ile osób zatrudniał itd.), niektóre metody opodatkowania podatkiem dochodowym, będą dla niego mniej opłacalne niż inne, dlatego każdorazowo sytuację trzeba przeanalizować.

Wszystkie trzy uproszczone formy opodatkowania różnią się między sobą przede wszystkim:

• Wysokością podatku, jaki podatnik będzie musiał odprowadzić,
• Sposobem obliczania tego podatku,
• Poziomem skomplikowania prowadzenia księgowości.

Karta podatkowa

Najprostsza forma opodatkowania, z której mogą skorzystać głównie przedsiębiorcy prowadzący działalność handlową, usługową i wytwórczą w określonych branżach. Stawka podatku ustalana jest indywidualnie przez naczelnika urzędu skarbowego (kwotowo) i zależy od wielu zmiennych. Między innymi od wielkości miejscowości, w jakiej realizuje się usługi oraz ilości zatrudnianych pracowników. Stawka podatku dochodowego na karcie podatkowej nie ma związku z rzeczywistymi przychodami lub dochodami przedsiębiorcy. Nie wymaga też prowadzenia ksiąg czy wpłacania zaliczek na podatek dochodowy.

Kiedy karta podatkowa się opłaca?

• Gdy przedsiębiorca planuje prowadzić jedynie jeden rodzaj działalności (który może być w ten sposób opodatkowany),
• biznes będzie prowadził w niewielkiej miejscowości,
• nie planuje zatrudniać pracowników (bądź niewielką ich ilość).

Ryczałt ewidencjonowany

Uproszczona forma opodatkowania, w której podatek naliczany jest od przychodu, z pominięciem kosztów, jakie poniósł przedsiębiorca.

Ryczałt nie jest dostępny dla wszystkich branż. Szczegółowy opis tego, jakie firmy są z niego wyłączone, zawiera Ustawa z dnia 20 listopada 1998 r. o zryczałtowanym podatku dochodowym od niektórych przychodów osiąganych przez osoby fizyczne.

Obecnie prawo uwzględnia 8 różnych stawek ryczałtu (2%, 3%, 5,5%, 8,5%, 10%, 12,5%, 17% i 20%). To, którą stawką (lub stawkami) będzie objęty przedsiębiorca, zależy od przedmiotu jego działalności.

Najrzadziej stosowane są stawki: 20% (dla wolnych zawodów), 2% (dla rolników, którzy sprzedają wyroby własne we własnym gospodarstwie na małą skalę), 10% (dla przychodów ze zbycia praw majątkowych lub nieruchomości należącej do majątku firmy). Najczęściej stawki 3% (dla gastronomii bez alkoholu powyżej 1,5%, działalności usługowej w zakresie handlu), 8,5% (najem, komis, kolportaż prasy, prowadzenie przedszkoli, gastronomia z alkoholami powyżej 1,5%) i 5,5% (działalność wytwórcza, prowizja ze działalności handlowej ściśle określonych produktów).

Przy ryczałcie nie można rozliczać się z małżonkiem, nie uwzględnia się kosztów (można rozliczyć składki ZUS), ale za to wymaga on mniejszej ilości formalności (jedynie ewidencja sprzedaży. Od 2019 roku spis z natury sporządzany na zakończenie każdego roku podatkowego na podstawie dokumentów zakupowych nie jest już konieczny).

Kiedy opłaca się rozliczać podatek ryczałtem?

• Gdy prowadzona działalność uprawnia do zastosowania niskich stawek podatku (np. 3%, 5,5%, 8,5%),
• przedsiębiorca ma stosunkowo niskie koszty prowadzenia działalności.

Podatek od dochodu – metoda ogólna i liniowa (KPiR)

Metoda obliczania podatku od dochodu (przychód – koszty). Wymaga prowadzenia księgi przychodów i rozchodów (KPiR), gdzie przedsiębiorca wpisuje wszystkie wpływy oraz poniesione wydatki. Tą metodą można rozliczać się w każdej branży.

Przedsiębiorca może wybrać czy będzie rozliczał się na zasadach ogólnych (dochód do kwoty 85 528 zł opodatkowany 18%, nadwyżka 32%) czy liniowo (19%) niezależnie od dochodu. To, którą formę wybrać zależy bezpośrednio od tego, jaki dochód uzyskuje przedsiębiorca.

Warto zauważyć, że kwotą graniczną opłacalności metody ogólnej nie jest 85 528 zł, bo przedsiębiorcy rozliczający się liniowo nie mają kwoty wolnej od podatku i nie mogą odliczać ulg na dzieci. Dla singla bez dziecka będzie to zatem kwota około 96 000 zł, a dla osoby samotnie wychowującej dziecko bądź posiadającej mało zarabiającego małżonka (ze względu na możliwość łącznego rozliczenia), kwota znacznie wyższa.

Kiedy opłaca się rozliczać podatek uzależniony od dochodu?

Zawsze wtedy, kiedy mamy wysokie koszty prowadzenia działalności.

Warto też zauważyć, że w wielu branżach inna opcja po prostu nie będzie możliwa. To, czy wybrać metodę liniową, czy ogólną zależy już bezpośrednio od przychodów i sytuacji rodzinnej podatnika.

Uproszczone formy księgowości – podsumowanie najważniejszych różnic

1. jedynie składki ZUS
2. z wyjątkiem osób chcących korzystać z ZUS preferencyjnego
3. Podatnik nie może wybrać liniowej formy opodatkowania w roku, w którym w tym samym zakresie świadczył dla byłego pracodawcy usługi ze stosunku pracy lub spółdzielczego stosunku pracy. Może opodatkować się liniowo w roku kolejnym
4. Podatnik traci prawo do ryczałtu jeśli świadczy na rzecz byłego pracodawcy usługi identyczne jak te, które wykonywał na etacie w danym roku podatkowym lub w poprzednim
5. pod warunkiem niezatrudniania pracowników
6. przerwę w prowadzeniu działalności można zgłosić również posiadając pracowników.

Uproszczone metody rozliczeń podatku dochodowego a VAT

Warto pamiętać, że to, jaką metodę rozliczenia z podatku dochodowego wybierze przedsiębiorca, jest niezwiązane z podatkiem VAT. Na bycie podatnikiem VAT może zdecydować się zarówno osoba rozliczająca się za pomocą KPiR, ryczałtowiec oraz przedsiębiorca na karcie podatkowej. To, czy przedsiębiorca będzie miał status czynny podatnika VAT lub będzie zwolniony z VAT, nie zależy od formy opodatkowania, a od uzyskiwanych przychodów, rodzaju prowadzonej działalności (niektóre wymagają statusu podatnika VAT czynnego) lub decyzji podatnika (jeśli osiągane przychody oraz rodzaj działalności go do tego nie zmuszają).

[i] www.biznes.gov.pl/pl/publikacje/3244-opodatkowanie-samozatrudnienia-i-skladki-zus – dostęp 03.12.2019 r.