Co znajdziesz we wpisie:
Osoby zawodowo zajmujące się sztuką również podlegają prawu podatkowemu. W momencie, w którym tworzenie sztuki zaczyna przynosić zyski i staje się źródłem zarobku, artysta zobowiązany jest do płacenia podatków.
Jakie podatki dotyczą artystów? Można wyróżnić trzy kategorie podatkowe:
- podatek dochodowy od osób fizycznych (PIT)
- podatek od towarów i usług (VAT)
- podatek od czynności cywilnoprawnych (PCC)
Podatki artystów
1. PIT
Każda osoba fizyczna mieszkająca na terytorium kraju podlega obowiązkowi podatkowemu od całości swoich dochodów. Osoby uprawiające sztukę zawodowo zazwyczaj jako źródło przychodu wskazują: działalność wykonywaną osobiście, prowadzenie działalności gospodarczej lub kapitały pieniężne i prawa majątkowe.
Problematyczne może być zakwalifikowanie źródła przychodu przy rozliczaniu podatków dla artystów, ponieważ za działalność wykonywaną osobiście uznawane są wszelkie przychody z wykonywanej działalności artystycznej, z udziałem w różnego rodzaju konkursach włącznie.
Jaka zatem jest różnica między prowadzeniem działalności gospodarczej a tą osobistą? Z punktu widzenia rozliczeń podatkowych – istotna. Za działalność gospodarczą uznaje się aktywność zarobkową, ciągłą i zorganizowaną. Oznacza to, że osoba uzyskująca przychody nieregularnie (np. sprzedaż jednego obrazu) będzie podlegać kryterium działalności wykonywanej osobiście.
Podstawą prawną jest art. 22 ust. 9 pkt 3 Ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych[i].
2. VAT
Dotyczy to tych artystów, którzy prowadzą działalność gospodarczą. Stawka podstawowa w przypadku artystów – vatowców to 23%.
Istnieje jednak kilka rodzajów sztuki, w przypadku której podatek obniża się do zaledwie 8% (art. 146aa Ustawy o podatku od towarów i usług). Warunkiem jest wykonywanie danego dzieła sztuki samodzielnie przez artystę lub na podstawie należących do niego, oryginalnych wzorów.
Zgodnie z art. 120 Ustawy o podatku od towarów i usług [ii]zalicza się do niej:
- obrazy, kolaże i podobne płyty dekoracyjne, rysunki i pastele,
- oryginalne sztychy, druki i litografie, sporządzone w ograniczonej liczbie egzemplarzy, czarno-białe lub kolorowe, złożone z jednego lub kilku arkuszy,
- oryginalne rzeźby oraz posągi z dowolnego materiału, odlewy rzeźby, których liczba jest ograniczona do 8 egzemplarzy,
- gobeliny i tkaniny ścienne, pod warunkiem, że ich liczba jest ograniczona do 8 egzemplarzy,
- fotografie, ograniczone do 30 egzemplarzy we wszystkich rozmiarach oraz oprawach.
Jakie jeszcze podatki dotyczą artystów?
Warto wspomnieć tu o PCC, czyli podatkowi od czynności cywilnoprawnych. Ten podatek płacą nie artyści, a kupujący (zgodnie z art. 4), choć nie zawsze są tego świadomi. Wyjątkiem jest sytuacja, gdy artysta jest podatnikiem VAT – wtedy nie trzeba płacić PCC. Podstawą opodatkowania jest tu wartość rynkowa. Dla rzeczy ruchomych stawka wynosi 2% (powyżej wartości rzeczy 1000 zł), a dla praw majątkowych 1%.
Podstawą prawną jest Ustawa o podatku od czynności cywilnoprawnych[iii].
Podatki dla artystów w 2024 – najważniejsze zmiany
W 2024 roku w Polsce wprowadzono szereg istotnych zmian w zakresie opodatkowania, które dotyczą również artystów i osób prowadzących działalność artystyczną. Zmiany te obejmują zarówno podatki bezpośrednie, jak i pośrednie, a także składki na ubezpieczenia społeczne i zdrowotne.
Wśród kluczowych modyfikacji, które dotyczą podatków dla artystów w 2024, znalazły się nowe regulacje dotyczące podatku minimalnego, mającego wpływ na przedsiębiorców, w tym właśnie artystów prowadzących własną działalność gospodarczą. Podatek ten dotyczy spółek ze stratą lub osiągającymi niską rentowność, co może mieć istotne konsekwencje dla sektora kreatywnego.
Podatek minimalny w Polsce został wprowadzony od 1 stycznia 2024 roku i obejmuje 10% stawkę dla podatników CIT, w tym spółki z ograniczoną odpowiedzialnością, akcyjne, komandytowe, komandytowo-akcyjne oraz niektóre spółki jawne. Ma on zastosowanie do firm, które poniosły straty lub osiągnęły niski stosunek dochodu do przychodu (poniżej 2%).
Działalność artystyczna a ubezpieczenie społeczne
Najbardziej problematyczną kwestią w przypadku artystów są zdecydowanie ubezpieczenia społeczne. Podstawą do wypłacenia każdej emerytury jest bowiem regularne odprowadzanie składek, co niestety zwłaszcza w przypadku aktorów, muzyków etc. bywa niemożliwe do zrealizowania. Niewielu spośród artystów zatrudnionych jest bowiem w oparciu o umowę o pracę. Dominującą formą współpracy jest umowa o dzieło, która jest wolna od odprowadzania składek do ZUS.
Niestety, założenie działalności gospodarczej nie dla każdego artysty jest opłacalne z punktu widzenia comiesięcznych kosztów. Zestawiając je z nieregularnymi przychodami, trudno się dziwić, że wielu artystów rezygnuje z ubezpieczeń społecznych i decyduje się na niekorzystne umowy.
Czy ten stan rzeczy kiedyś się zmieni? Nie wiadomo. System emerytalny nie jest przystosowany do takich przypadków, co nie oznacza, że nie można go zmienić. W sprawie artystów u Ministra Kultury interweniował już Rzecznik Praw Obywatelskich.
[i] Ustawa o podatku dochodowym od osób fizycznych – dostęp 31.10.2019 r.
[ii] Ustawy o podatku od towarów i usług – dostęp 31.10.2019 r.
[iii] Ustawa o podatku od czynności cywilnoprawnych – dostęp 31.10.2019 r.