Umowa o dzieło z perspektywy pracodawcy i pracownika. Czy umowa o dzieło się opłaca?

Umowa o dzieło uchodzi za atrakcyjną formę pracy zarobkowej. Czy tak jest w rzeczywistości? Sprawdzamy, czym się różni od umowy zlecenia, jak jest opodatkowana i czy faktycznie jest opłacalną formą współpracy.

Jeszcze kilka lat temu wielu właścicieli firm i ich pracowników było przekonanych, że nie ma większej różnicy pomiędzy umową o dzieło a umową zleceniem. Obie formy polegają przecież na wykonywaniu pracy i są regulowane przez Kodeks cywilny. W rzeczywistości różnice są znaczne i wynikają z warunków oraz okoliczności wykonywania pracy.

Dla przykładu osoba zatrudniona na zlecenie ma odprowadzane składki na ubezpieczenia społeczne i zdrowotne. Zgodnie z przepisami obowiązującymi od 2025 roku, obowiązek odprowadzania składek ZUS od umowy o dzieło został rozszerzony. Osoby wykonujące umowy o dzieło dla przedsiębiorców są teraz zobowiązane do opłacania składek na ubezpieczenia społeczne, co wcześniej nie miało miejsca. Warto mieć na uwadze, że zmieniające się przepisy dotyczące składek ZUS mogą wpływać na warunki zawierania takich umów, dlatego ważne jest śledzenie najnowszych regulacji w tej sprawie.

Czy umowa o dzieło się opłaca?

Umowa między pracodawcą a pracownikiem musi odpowiadać charakterowi wykonywanej pracy. Co to oznacza i czym zatem różnią się umowy o dzieło i zlecenie?

Czym różni się umowa o dzieło od umowy zlecenia?

Obie formy pracy zarobkowej reguluje Kodeks cywilny, jednak różnice są znaczące:

• Umowa o dzieło to inaczej mówiąc umowa rezultatu – zleceniodawca powierza wykonanie określonego dzieła (materialnego lub niematerialnego) za wynagrodzeniem, a pracownik ma je wykonać zgodnie z zamówieniem,

• Umowa zlecenie to natomiast umowa starannego działania – pracownik wykonuje powtarzalne czynności lub wykonuje je w sposób ciągły.

Inaczej mówiąc, osoba pracująca na umowie o dzieło musi wykonać konkretne zadanie w wyznaczonym terminie, np. przetłumaczyć książkę, przygotować reklamę, stworzyć stronę internetową czy też przeprowadzić specjalistyczne warsztaty lub szkolenie. Najważniejszy jest rezultat jej pracy – określony i indywidualny. Dlatego współpraca w takiej formule nie będzie dotyczyła np. pracy w sklepie. Oto inne ważne cechy umowy o dzieło.

Zleceniodawca:

• powierza wykonanie dzieła, ale nie wskazuje miejsca pracy i nie kontroluje godzin pracy,

• zgłasza zawarcie umowy do ZUS (umowy zawarte po 1 stycznia 2021 roku),

• opłaca zaliczkę na poczet podatku dochodowego – od umów powyżej 200 zł brutto,

• odprowadza podatek do urzędu skarbowego i wystawia PIT 11,

• wystawia rachunek, którym rozlicza wynagrodzenie z pracownikiem.

Wykonujący dzieło:

• nie ma odprowadzonych składek na ZUS (chyba, że wykonuje dzieło dla przedsiębiorcy, z którym zawarł umowę o pracę),

• nie ma gwarancji minimalnej stawki godzinowej,

• wykonuje dzieło bez nadzoru kierowniczego,

• jest zobowiązany do wykonania dzieła – ewentualne zastępstwo należy uregulować w umowie.

Co jest charakterystyczne dla umowy zlecenia?

Taką umowę wykonuje się w sposób ciągły i dotyczy ona powtarzalnych czynności. Osoba wykonująca zlecenie ma zagwarantowaną minimalną stawkę godzinową i odprowadzone składki na ubezpieczenia w ZUS. Może również powierzyć pracę zastępcy. Osoby do 26 roku życia nie płacą podatku dochodowego od umowy zlecenia. Dla wielu osób atrakcyjność umowy o dzieło wynika z zasad rozliczenia podatku dochodowego, przede wszystkim ze względu na wysokie koszty uzyskania przychodu.

Poznaj więcej możliwości SaldeoSMART, które ułatwią Ci pracę w Biurze Rachunkowym jaki w Firmie Skontaktuj się z nami. Nasz doradca odpowie na wszystkie Twoje pytania i przedstawi rozwiązania dostosowane do Twoich potrzeb.

Umowa o dzieło z perspektywy pracodawcy

Z perspektywy pracodawcy, umowa o dzieło nadal może być atrakcyjną formą współpracy, zwłaszcza w przypadku realizacji konkretnych zadań. Jednak po wprowadzeniu obowiązkowych składek ZUS, pracodawcy będą musieli liczyć się z wyższymi kosztami zatrudnienia. Pracodawcy, którzy zawierali umowy o dzieło, by uniknąć opłat ZUS, będą zmuszeni dostosować swoje podejście do nowych przepisów.

Umowa o dzieło z perspektywy pracownika

Z perspektywy pracownika, zmiany mogą mieć zarówno pozytywne, jak i negatywne skutki. Z jednej strony, składki na ZUS zapewniają zabezpieczenie zdrowotne i emerytalne, a więc pracownik zyskuje większe poczucie bezpieczeństwa. Z drugiej strony, po wprowadzeniu nowych przepisów wynagrodzenie netto może się zmniejszyć, co dla wielu wykonawców dzieł będzie niekorzystne.

Umowa o dzieło a podatek. Co warto wiedzieć?

Osoba wykonująca dzieło musi zapłacić podatek dochodowy. Sposób jego wyliczenia zależy od uzyskanego wynagrodzenia i ewentualnych kosztów uzyskania przychodu. Umowy o dzieło na kwotę do 200 zł brutto opodatkowane są na zasadzie 17% ryczałtu. Umowy powyżej 200 zł brutto podlegają opodatkowaniu według zasad ogólnych – 17% lub 32%, w zależności od wysokości rocznego dochodu (po przekroczeniu 85 528 zł).

Dodatkowo, dla tzw. „dużych” umów o dzieło mogą być zastosowane koszty uzyskania przychodu w wysokości 20% lub 50%.

Koszty uzyskania przychodu rosną do 50% kiedy efektem umowy jest utwór w rozumieniu prawa autorskiego. 

W przypadku umów poniżej 200 zł brutto koszty uzyskania przychodu nie są uwzględniane. Warto zaznaczyć, że osoby do 26. roku życia, mimo zwolnienia z podatku dochodowego w przypadku umowy o pracę lub umowy zlecenia, nie są zwolnione z podatku dochodowego od umowy o dzieło.

Umowa o dzieło a PIT

Zleceniodawca powinien wystawić osobie wykonującej dzieło PIT 11. Robi to do końca lutego kolejnego roku, po roku, w którym zostało wykonane dzieło/dzieła. Wyjątkiem są umowy o wartości poniżej 200 zł brutto. W takim przypadku zleceniodawca nie ma obowiązku przygotować deklaracji PIT 11 dla pracownika i skarbówki. Jeśli umowa o dzieło zawarta jest między osobami fizycznymi, to do wykonawcy należy rozliczenie podatku dochodowego. W takiej sytuacji zaliczka na podatek dochodowy nie będzie odprowadzona. 

Podsumujmy

• Umowy o dzieło są dla wielu pracowników i pracodawców atrakcyjne ze względu na łatwość ich zawarcia i rozliczenia.
• Atutem jest wysoki 20% lub 50% koszt uzyskania przychodu, który obniża podatek płacony do urzędu skarbowego. 
• Zaletą jest też brak konieczności opłaty składek do ZUS, choć oznacza to również brak ubezpieczenia zdrowotnego, emerytalnego i rentowego.

Artykuł został opublikowany 23 czerwca 2023, zaktualizowany 31.03.2025